Theo Bản đồ đám mây quốc tế của Tổ chức Khí tượng Thế giới (World Meteorological Organization), có hơn 100 loại đám mây tồn tại. Tuy nhiên, nhiều biến thể có thể được nhóm thành một trong 10 loại cơ bản tùy thuộc vào hình dạng và chiều cao chung của chúng trên bầu trời. Do đó, 10 loại đó là:
- Các đám mây cấp thấp (cumulus, stratus, stratocumulus) nằm dưới 6.500 feet (1.981 m)
- Các đám mây ở giữa – cấp trung (altocumulus, nimbostratus, altostratus) hình thành từ 6.500 đến 20.000 feet (1.981 – 6.096 m)
- Các đám mây cấp cao (cirrusum, cirrocumulus, cirrostratus) hình thành trên 20.000 feet (6.096 m)
- Cumulonimbus – mây tích loạn trải qua các vùng thấp, giữa và trên bầu khí quyển
1. Cumulus – Mây tích
Mây tích (Cumulus) là một thuật ngữ trong phân loại mây của khí tượng học để chỉ các đám mây thuộc về một lớp được đặc trưng bởi sự tích tụ các thành phần riêng rẽ trong dạng các đám mây bồng bềnh, đống hay tháp, với phần đáy phẳng và phần đỉnh thông thường có hình tương tự như cây súp lơ. Chúng được tạo ra trong tầng đối lưu ở các độ cao thấp hơn so với mây trung tích (altocumulus), thông thường dưới 1.981 mét (6.500 ft). “Cumulus” là một từ trong tiếng Latinh để chỉ “đống”, liên quan tới “tích lũy”.
Khi nào bạn nhìn thấy chúng
Các đám mây tích phát triển vào những ngày nắng đẹp, bầu trời trong sáng khi mặt trời làm nóng mặt đất ngay bên dưới (đối lưu hoàn toàn). Đây là nơi mà chúng có biệt danh là những đám mây “thời tiết đẹp”. Chúng xuất hiện vào cuối buổi sáng, lớn lên và sau đó biến mất vào buổi tối.
2. Stratus cloud – Mây tầng
Mây tầng (từ tiếng Latinh Stratus, nghĩa là tầng, lớp, lớp che phủ), là một kiểu mây thuộc về lớp có đặc trưng là tạo thành tầng nằm ngang với đế đồng nhất. Một cách cụ thể hơn, thuật ngữ mây tầng được dùng để chỉ các dạng mây dẹt, lơ lửng trên bầu trời, không có đặc trưng để phân biệt ở các cao độ nhỏ, với màu sắc dao động trong khoảng từ xám sẫm tới gần như trắng. Chúng giống như sương mù ôm lấy đường chân trời (thay vì mặt đất). Khái niệm “ngày đầy mây” thường dùng để chỉ bầu trời với mây tầng che lấp Mặt Trời. Các loại mây này về cơ bản là do sương mù trên mặt đất được hình thành hoặc là từ sự bốc lên của sương mù buổi sáng khi không khí lạnh di chuyển ở các cao độ nhỏ trên bề mặt khu vực. Các dạng mây này thường không đem lại giáng thủy lớn, mặc dù các dạng mưa lâm thâm như mưa phùn và tuyết rơi có thể xảy ra.
Khi nào bạn nhìn thấy chúng
Những đám mây tầng Stratus được nhìn thấy vào những ngày ảm đạm, u ám và được liên kết với sương mù nhẹ hoặc mưa phùn.
3. Stratocumulus – Mây tầng tích
Nếu bạn lấy một con dao tưởng tượng và phân tách các đám mây tích với nhau trên bầu trời nhưng không thành một lớp mịn (như tầng), bạn sẽ nhận được mây tầng tích Stratocumulus đó là những đám mây thấp, phồng, xám hoặc trắng xuất hiện trong các mảng với cùng với việc nhìn rõ màu xanh gia trời ở giữa. Khi nhìn từ bên dưới, stratocumulus có hình dạng tổ ong tối màu.
Khi nào bạn nhìn thấy chúng
Bạn có thể thấy mây tầng tích stratocumulus vào những ngày nhiều mây. Chúng hình thành khi có sự đối lưu yếu trong khí quyển.
4. Altocumulus – Mây trung tích
Các đám mây trung tích Altocumulus là những đám mây phổ biến nhất trong tầng giữa của bầu khí quyển. Bạn sẽ nhận ra chúng là những mảng trắng hoặc xám rải rác trên bầu trời theo những khối lớn, tròn hoặc những đám mây được xếp thành các dải song song. Chúng trông giống như lông cừu hoặc vảy cá thu, do đó biệt danh của chúng là “lưng cừu” và “bầu trời cá thu”.
Phân biệt mây tầng tích và mây trung tích
Mây tầng tích và mây trung tích thường bị nhầm lẫn. Bên cạnh mây trung tích cao hơn trên bầu trời, một cách khác để phân biệt chúng là bằng kích thước của các gò mây riêng lẻ của chúng. Đặt bàn tay của bạn lên trời và theo hướng của đám mây; nếu gò có kích thước bằng ngón tay cái của bạn, thì đó là mây trung tích. (Nếu nó gần với kích cỡ nắm tay hơn, thì đó có lẽ là mây tầng tích.)
Khi nào bạn nhìn thấy chúng
Altocumulus mây trung tích thường được phát hiện vào buổi sáng ấm áp và ẩm ướt, đặc biệt là trong mùa hè. Chúng có thể báo hiệu giông bão sẽ đến trong ngày. Bạn cũng có thể nhìn thấy chúng ở phía trước mặt lạnh, trong trường hợp đó chúng báo hiệu sự khởi đầu của nhiệt độ lạnh hơn.
5. Nimbostratus – Mây vũ tầng
Mây vũ tầng (tiếng La tinh: Nimbostratus với nimbo-, nimbus- nghĩa là mưa; ký hiệu Ns) là một kiểu mây của một lớp với đặc trưng là các lớp không hình thù, gần như có màu xám sẫm đồng nhất; nó là loại mây gây mưa thuộc kiểu tầng, nằm ở cao độ trung bình. Mây vũ tầng ngăn cản một lượng lớn ánh nắng mặt trời do cấu trúc đậm đặc của nó. Những đám mây vũ tầng Nimbostratus bao phủ bầu trời trong một lớp màu xám đen. Chúng có thể mở rộng từ các tầng thấp và giữa của khí quyển và đủ dày để che khuất mặt trời.
Khi nào bạn nhìn thấy chúng
Nimbostratus là đám mây mưa tinh túy. Bạn sẽ nhìn thấy chúng bất cứ khi nào mưa hoặc tuyết rơi ổn định (hoặc dự báo sẽ mưa) trên một khu vực rộng rãi.
6. Altostratus – Mây trung tầng
Mây trung tầng Altostratus xuất hiện dưới dạng các đám mây màu xám hoặc xám xanh che phủ một phần hoặc toàn bộ bầu trời ở mức trung bình. Mặc dù chúng che kín bầu trời, bạn vẫn có thể thấy mặt trời như một chiếc đĩa mờ phía sau chúng, nhưng không đủ ánh sáng chiếu qua để tạo bóng trên mặt đất.
Khi nào bạn nhìn thấy chúng
Altostratus có xu hướng hình thành trước một Frông ấm áp hoặc bị che khuất. Chúng cũng có thể xảy ra cùng với cumulus ở Frông lạnh.
7. Cirrus – Mây ti
Mây ti (từ tiếng La tinh Cirrus, nghĩa là tua cuốn) hay còn được gọi là mây Cirrus (tiếng Anh Cirrus cloud) là một kiểu mây được đặc trưng bằng các dải mỏng, tương tự như nắm hay túm tóc, lông; thường được kèm theo là các búi hay chùm. Đôi khi các đám mây ti trải rộng đến mức không thể phân biệt được chúng bằng thị giác, hình thành nên một tầng mây ti, gọi là mây ti tầng (Cirrostratus, ký hiệu Cs). Bởi vì các đám mây xơ xác xuất hiện ở độ cao trên 20.000 feet (6.096 m), nơi có nhiệt độ thấp và hơi nước thấp tồn tại, chúng được tạo thành từ các tinh thể băng nhỏ thay vì các giọt nước.
Khi nào bạn nhìn thấy chúng
Cirrus thường xảy ra trong thời tiết đẹp. Chúng cũng có thể hình thành trước các Frông ấm áp và các cơn bão quy mô lớn như nor’easters và lốc xoáy nhiệt đới, vì vậy nhìn thấy chúng cũng có thể cho thấy bão có thể sẽ đến.
Trang web Earthdata của NASA trích dẫn một câu tục ngữ mà các thủy thủ học để cảnh báo họ về tới thời tiết mưa, “đuôi Mares’ (ti) và vảy cá thu (mây trung tích) tạo ra những chiếc tàu cao cả mang những cánh buồm thấp.”
8. Cirrocumulus – Mây ti tích
Các đám mây ti tích Cirrocumulus là những đám mây nhỏ, màu trắng thường được sắp xếp thành các hàng sống ở độ cao lớn và được làm từ các tinh thể băng. Được gọi là “đám mây”, các gò mây riêng lẻ của cirrocumulus nhỏ hơn nhiều so với altocumulus và stratocumulus và thường trông giống như các hạt.
Mây ti tích được hình thành từ các đám mây ti hay mây ti tầng khi chúng được làm ấm nhẹ nhàng từ phía dưới. Quá trình đốt nóng làm cho không khí bị bốc lên và chìm vào trong mây. Điều này giải thích tại sao mây ti tích luôn luôn gắn liền với mây ti và mây ti tầng. Nếu không phải vậy thì các đám mây được gọi là mây trung tích.
Khi nào bạn nhìn thấy chúng
Các đám mây ti tích Cirrocumulus rất hiếm và tồn tại trong thời gian ngắn, nhưng bạn sẽ thấy chúng vào mùa đông hoặc khi trời lạnh nhưng nhưng đẹp.
9. Cirrostratus – Mây ti tầng
Mây ti tầng (tiếng La tinh: Cirrostratus) là một loại mây mỏng, nói chung đồng nhất, hợp thành từ các tinh thể nước đá, có khả năng tạo ra các quầng. Những đám mây Cirrostratus là những đám mây trong suốt, màu trắng che kín hoặc che phủ gần như toàn bộ bầu trời. Một dấu hiệu để phân biệt cirrostratus là nhìn thấy một “quầng sáng” (một vòng tròn hoặc vòng tròn ánh sáng) xung quanh mặt trời hoặc mặt trăng. Vầng hào quang được hình thành do sự khúc xạ ánh sáng trên các tinh thể băng trong các đám mây, tương tự như cách các Mặt trời giả sundog hình thành nhưng trong toàn bộ một vòng tròn thay vì chỉ ở hai bên của mặt trời.
Mây ti tầng đôi khi là dấu hiệu của sự khởi đầu frông nóng và vì thế có thể là dấu hiệu cho sự giáng thủy có thể diễn ra trong vòng 12-24 giờ sau.
Khi nào bạn nhìn thấy chúng
Cirrostratus chỉ ra rằng một lượng lớn độ ẩm có trong bầu khí quyển phía trên. Chúng cũng thường liên quan đến việc tiếp cận frông ấm áp.
10. Cumulonimbus – Mây vũ tích
Mây vũ tích (tiếng Anh: Cumulonimbusc cloud, từ tiếng Latin cumulus nghĩa là mây đống và nimbus nghĩa là mưa dông) là một loại mây dày đặc phát triển theo phương thẳng đứng rất cao liên quan đến giông và sự bất thường khí quyển, hình thành hơi nước mang các dòng khí mạnh từ dưới lên.
Các đám mây vũ tích Cumulonimbus là một trong số ít các đám mây trải qua các lớp thấp, giữa và cao. Chúng giống như những đám mây tích từ đó chúng phát triển, ngoại trừ chúng mọc thành những tòa tháp với những phần trên phình ra trông giống như súp lơ. Ngọn mây Cumulonimbus thường luôn được làm phẳng theo hình dạng của một cái đe hoặc chùm. Đáy của chúng thường mờ và tối.
Mây vũ tích có thể tự hình thành, trong các đám mây, hoặc cùng với các dòng gió mạnh frông lạnh. Loại mây này có khả năng sản sinh tia sét và các loại thời tiết nghiêm trọng khác như gió giật, mưa đá, và thỉnh thoảng có lốc xoáy.
Khi nào bạn nhìn thấy chúng
Các đám mây Cumulonimbus là những đám mây giông bão, vì vậy nếu bạn nhìn thấy một đám mây Cumulonimbus, có thể chắc chắn có một mối đe dọa thời tiết khắc nghiệt gần đó (thời gian ngắn nhưng mưa lớn, mưa đá và thậm chí có thể là lốc xoáy).
