Dầu phanh Dot 3, Dot 4 và Dot 5.1 là phổ biến nhất trong các phương tiện hiện đại. Chúng khác nhau ở điểm sôi ướt và khô.
Ngày nay, hầu hết tất cả các phương tiện đều được trang bị hệ thống phanh dẫn động thủy lực. Do đó, nếu không có hoặc thiếu dầu phanh, thì việc dừng xe an toàn sẽ gần như là không thể. Dầu phanh sẽ đi qua một loạt các đường ống và dây phanh dưới dạng chất lỏng thủy lực – một chất lỏng di chuyển qua một không gian hạn chế trong khi chịu áp lực. Nó chuyển lực đẩy trên bàn đạp phanh sang càng phanh, tác động lên má phanh ép lên đĩa hoặc trống phanh để dừng chuyển động của xe.
Dầu phanh rất quan trọng đối với hệ thống phanh và phải thực hiện nhiệm vụ của nó trong các điều kiện chính xác. Theo Cục Quản lý An toàn Đường cao tốc Quốc gia (NHTSA) của Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ, dầu phanh phải vượt qua thử nghiệm cho 4 tiêu chuẩn quan trọng:
- Duy trì chất lỏng ở nhiệt độ thấp; nó không được đông cứng bằng cách đóng băng
- Chống sôi (và bay hơi) ở nhiệt độ cao.
- Hoạt động với các bộ phận khác của hệ thống phanh và dầu phanh khác.
- Giảm thiểu sự ăn mòn hệ thống phanh.
Dầu phanh được ký hiệu là chữ DOT (Department of Transportation – Bộ Giao Thông Vận Tải) và theo sau là số. Có một số loại dầu phanh khác nhau: DOT 3, DOT 4 và DOT 5, cũng như một vài loại phụ. Thông thường, số càng thấp, điểm sôi càng thấp.
Điểm sôi của dầu phanh được xác định theo 2 cách khác nhau:
- Điểm sôi khô, là nhiệt độ nếu tại đó dầu phanh tinh sạch bốc hơi.
- Điểm sôi ướt, là nhiệt độ mà tại đó mẫu dầu phanh tương tự như mẫu xác định điểm sôi khi bốc hơi, nhưng mẫu này cho hấp thu hơi nước tương đương với dầu phanh sử dụng ở điều kiện bình thường thực tế của xe trong hai năm. Sự xác định điểm sôi ướt nhằm mục đích là xét đến sự an toàn cũng như cho phép đánh giá khả năng hút hơi ẩm của dầu phanh.
DOT 3
Dầu phanh DOT 3 có gốc glycol và màu hổ phách. Chúng có điểm sôi khô thấp nhất, nghĩa là điểm sôi của chúng khi còn mới, kèm theo một điểm sôi ướt khá thấp hay nhiệt độ mà dầu sôi khi đã bị biến chất.
- Điểm sôi: 401 độ F (205 °C)
- Điểm sôi xuống cấp: 284 độ F (140 °C
Vì dầu DOT 3 có tính hút ẩm, cho nên nó cần thay thế vài năm một lần để duy trì hiệu quả.
DOT 4
Các nhà sản xuất xe hơi châu Âu sử dụng dầu phanh DOT 4. Mặc dù cũng dựa trên glycol, nó có điểm sôi cao hơn từ các chất phụ gia borat-ester làm giảm các axit hình thành do độ ẩm hấp thụ. DOT 4 thường có giá gấp đôi DOT 3 do có các hóa chất bổ sung. Chúng hoạt động tốt hơn dầu DOT 3 trong giai đoạn đầu đời, nhưng điểm sôi của chúng cuối cùng giảm nhanh ở giai đoạn sau.
- Điểm sôi: Bắt đầu từ 446 độ F (230 °C)
- Điểm sôi xuống cấp: 311 độ F (155 °C)
DOT 4 phổ biến nhất trong xe hơi châu Âu. Nó có một vài cách phân loại khác nhau, chẳng hạn như DOT 4 độ nhớt thấp (độ dính) và DOT 4 racing – thường có màu xanh thay vì màu hổ phách. Mặc dù nó có thể được trộn lẫn với DOT 3, nhưng có xu hướng có ít lợi ích hoặc sự khác biệt khi chuyển đổi.
DOT 5
Dầu phanh DOT 5 có gốc silicone, thường có màu tím riêng biệt và có giá tương đương DOT 4. Nó có điểm sôi cao và không hút nước như các loại dầu phanh khác. DOT 5 không hoạt động tốt trong một số hệ thống phanh vì nó trở nên sủi bọt và tạo ra bọt khí dẫn đến cảm giác phanh bị xốp. Ngoài ra, vì nó không hấp thụ độ ẩm, bất kỳ chất lỏng nào xâm nhập vào hệ thống sẽ ăn mòn nó nhanh chóng và góp phần đóng băng hoặc sôi ở nhiệt độ không thuận lợi.
- Điểm sôi khô: 500 độ F (260 °C)
- Điểm sôi ướt: 356 độ F (180 °C)
DOT 5 có thể đắt hơn tới 14 lần so với DOT 3, nhưng về mặt kỹ thuật có thể trộn lẫn với cả dầu DOT 3 và DOT 4.
Do tính chất khác nhau của chúng, DOT 5 không bao giờ được trộn lẫn với các loại dầu phanh khác. Nó được thiết kế cho các phương tiện để trong kho trong thời gian dài, chẳng hạn như xe quân sự, và có thể thực hiện ngay lập tức khi cần thiết. Mặc dù có điểm sôi cao hơn và đặc tính chống ăn mòn, các nhà sản xuất ô tô tránh dầu phanh dựa trên silicone vì không khí thấp và thiếu độ hòa tan trong nước.
DOT 5.1
DOT 5.1 có điểm sôi tương tự như dầu DOT 4 racing, gốc glycol và bảng màu nằm trong khoảng từ màu hổ phách nhạt đến mờ. DOT 5.1 về cơ bản là dầu phanh DOT 4, dựa trên hóa chất thêm vào để có thể đáp ứng các quy định của DOT 5.
- Điểm sôi khô: 500 độ F (260 °C)
- Điểm sôi ướt: 356 độ F (180 °C)
Nó có thể đắt hơn tới 14 lần so với DOT 3, nhưng về mặt kỹ thuật có thể trộn lẫn với cả dầu DOT 3 và DOT 4.
DOT 2
Không được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp ô tô, dầu phanh DOT 2 có gốc dầu khoáng và có điểm sôi khô và ướt thấp rõ rệt. Trên thực tế, điểm sôi khô của nó là điểm sôi ướt của dầu phanh DOT 5 và DOT 5.1.
- Điểm sôi khô: 374 độ F (190 °C)
- Điểm sôi ướt: 284 độ F (140 °C)
Bạn nên sử dụng loại dầu phanh nào?
Dầu phanh cũ có thể làm tắc nghẽn các hệ thống từ sự tích tụ của rỉ sét hoặc cặn lắng và yêu cầu thay đổi theo các khoảng thời gian được chỉ định. Luôn luôn tham khảo hướng dẫn của nhà sản xuất xe hơi của bạn khi nói đến việc chọn dầu phanh. Dầu phanh cũng nên được thay thế theo khuyến nghị của nhà sản xuất.
Dầu phanh phải luôn được xử lý cẩn thận. Chúng có tính ăn mòn cao và gây hại cho sơn và các lớp phủ khác nếu bị đổ. Thêm vào đó, chúng có thể gây hại nếu nuốt phải và nên tránh tiếp xúc với da hoặc mắt. Khi loại bỏ dầu phanh cũ trong hệ thống phanh, hãy đảm bảo dầu phanh mới được sử dụng được lưu trữ đúng cách và chất lỏng cũ được xử lý an toàn. Chủ xe trung bình sẽ cần DOT 3, DOT 4 hoặc DOT 5.1 cho xe của họ, nhưng luôn luôn tuân theo thông số kỹ thuật của nhà sản xuất để giữ cho hệ thống phanh của bạn chạy đúng, hiệu quả và an toàn.
