Trên ô tô (có động cơ đốt trong) ngày nay đều sử dụng máy phát điện xoay chiều để tạo ra dòng diện cung cấp cho các trang thiết bị tiêu thụ điện, sạc lại ắc quy. Máy phát điện cũng là một thành phần chính của hệ thống sạc của ô tô. Khi động cơ đang chạy, máy phát điện sẽ sạc ắc quy và cung cấp năng lượng điện bổ sung cho hệ thống điện của xe. Máy phát điện được gắn vào động cơ và được dẫn động bởi một dây đai truyền động phụ.
Máy phát điện xoay chiều là thiết bị không cần bảo trì. Trong một số xe, tuổi thọ của nó có thể kéo dài đến 10-15 năm mà không cần sửa chữa. Nếu máy phát điện bị hỏng, xe vẫn có thể chạy trong một thời gian ngắn bằng nguồn ắc quy. Tuy nhiên, động cơ sẽ ngừng hoạt động ngay khi hết điện ắc quy. Việc thay thế một máy phát điện bằng một bộ phận OEM mới rất tốn kém, nhưng vẫn có những lựa chọn thay thế tối ưu.
Các triệu chứng của sự cố máy phát điện
Triệu chứng phổ biến nhất của sự cố với hệ thống sạc của xe là đèn cảnh báo hình bình ắc quy (trong ảnh) hoặc biểu tượng “CHARGE” bật sáng khi lái xe. Thông thường, đèn cảnh báo này sẽ sáng khi bạn vặn chìa khóa, nhưng sẽ biến mất ngay khi khởi động động cơ. Nếu nó vẫn bật, thì đang có sự cố với hệ thống sạc của bạn. Đèn cảnh báo hệ thống sạc không chỉ trực tiếp vào máy phát điện bị hỏng, mặc dù các sự cố máy phát điện rất phổ biến với dấu hiệu này. Bạn sẽ cần sự kiểm tra của một thợ điện ô tô để xác định chính xác bộ phận bị lỗi.
Một triệu chứng khác của hệ thống sạc yếu là khi đèn bảng điều khiển và đèn pha mờ khi không tải, nhưng lại sáng hơn khi động cơ tăng tốc. Sự cố này có thể không chỉ do máy phát điện yếu mà còn do ắc quy hỏng, kết nối kém ở các cực ắc quy hoặc dây đai truyền động bị lỏng. Nghe thấy tiếng rên rỉ / vo ve phát ra từ máy phát điện cũng là một triệu chứng khác của sự cố máy phát điện. Ở một số xe, có thể do ổ trục máy phát điện ồn gây ra.
Kiểm tra máy phát điện như thế nào?
Bạn sẽ cần một kỹ thuật viên để kiểm tra trạng thái hệ thống sạc của bạn bằng máy kiểm tra ắc quy và hệ thống sạc. Một bài kiểm tra hệ thống sạc và ắc quy (kiểm tra AVR) có thể tốn từ 500.000VNĐ đến 1.000.000VNĐ. Kiểm tra có thể cho biết hệ thống sạc có yếu hoặc không hoạt động hay không. Nó cũng có thể phát hiện nếu một trong các điốt bên trong máy phát điện bị hỏng.
Nếu hệ thống sạc không đạt trong quá trình kiểm tra, thì kỹ thuật viên sẽ cần chẩn đoán thêm để xem liệu đó là máy phát điện hay thứ gì khác gây ra sự cố. Các vấn đề khác của hệ thống sạc bao gồm dây đai truyền động lỏng lẻo, dây dẫn bị lỗi hoặc cầu chì bị nổ, công tắc đánh lửa bị lỗi, v.v.
Trường hợp không có máy kiểm tra hệ thống sạc, kỹ thuật viên có thể thực hiện kiểm tra điện áp đơn giản bằng đồng hồ vạn năng (bạn cũng có thể tự mình làm việc này). Thử nghiệm bao gồm việc kiểm tra điện áp của ắc quy khi động cơ tắt và động cơ đang chạy. Điện áp của ắc quy sẽ tăng khi khởi động động cơ, do máy phát điện cung cấp thêm nguồn điện. Nếu điện áp của ắc quy không tăng khi khởi động động cơ, thì có vấn đề với hệ thống sạc.
Thay thế so với dựng lại máy phát điện
Việc thay thế một máy phát điện có giá từ vài triệu đến vài chục triệu tùy loại xe, thị trường (hậu mãi hay OEM). Một giải pháp thay thế khác là chế lại máy phát điện của bạn. Cách làm là kỹ thuật viên của bạn có thể tháo máy phát điện và đưa nó đến xưởng chế tạo lại máy phát điện và thực hiện chế lại.
Việc chế tạo lại (sửa chữa, thay thế các linh kiện, nâng cấp) máy phát điện sẽ lâu hơn, nhưng về chi phí tổng thể có thể chỉ rẻ bằng một nửa so với việc bạn thay mới.
Lưu ý là bất cứ khi nào thay thế máy phát điện, bạn cũng nên thay dây đai truyền động của nó (dây đai này truyền động cho nhiều thiết bị phụ trợ khác). Nó không đắt lắm, và bằng cách thay thế nó cùng với máy phát điện, bạn có thể tiết kiệm sức và chi phí lao động, vì dây đai này phải được tháo ra để thay thế máy phát điện.
Làm thế nào để kéo dài tuổi thọ máy phát điện
Thường thì máy phát điện bị hỏng sớm khi nắp đậy hoặc tấm chắn bảo vệ của động cơ bị hỏng hoặc mất. Điều này xảy ra do nước bắn từ đường vào bên trong máy phát điện và khiến máy phát điện bị mòn nhanh hơn. Nếu tấm chắn dưới động cơ của bạn bị hư hỏng, hãy thay thế nó để giữ cho khoang động cơ sạch sẽ và khô ráo. Nước làm mát hoặc rò rỉ dầu cũng có thể làm hỏng máy phát điện. Tương tự, nếu bạn phải tẩy rửa trong khoang động cơ, máy phát điện phải được bảo vệ khỏi nước và chất tẩy rửa.
Máy phát điện hoạt động như thế nào, các vấn đề thường gặp
Một máy phát điện xoay chiều trên ô tô thông thường có hai cuộn dây: stato (cuộn dây bên ngoài đứng yên) và rôto (cuộn dây bên trong quay). Một điện áp được cung cấp qua bộ điều chỉnh điện áp vào cuộn dây rôto sẽ cung cấp năng lượng cho rôto và biến nó thành một nam châm. Rôto được động cơ quay qua dây đai truyền động.
Từ trường do rôto quay sinh ra tạo ra dòng điện xoay chiều trong cuộn dây stato đứng yên. Điốt được sử dụng để chuyển đổi dòng điện xoay chiều thành dòng điện một chiều sử dụng trong hệ thống điện của xe. Điện áp đầu ra được điều khiển bởi bộ điều chỉnh điện áp (ảnh bên dưới). Thông thường, một bộ điều chỉnh điện áp được tích hợp trong máy phát điện.
Các vấn đề phổ biến nhất của máy phát điện bao gồm chổi than bị mòn, vòng tiếp xúc bị mòn (hai trụ đồng ở phía sau rôto trong ảnh cắt) và bộ điều chỉnh điện áp bị hỏng. Vòng bi máy phát điện bên ngoài và bên trong không tốt có thể tạo ra tiếng kêu rên. Khi máy phát điện được chế tạo lại, các ổ trục, bộ điều chỉnh điện áp, chổi than và một số bộ phận khác thường được thay thế bằng những bộ phận mới.
